Çal mağarasının iki aşamada oluştuğu düşünülmektedir. 8 Milyon yıllık bir geçmişi olduğu düşünülen mağaranın oluşumunun ilk aşaması, yüzeyden sızan suların kireç taşını çözmesiyle gerçekleşir. Çözülen kireç taşlarındaki kırıklar genişlemiş ve bununla birlikte yer altından akan bir su kanalı oluşmuştur. Ardından bölgesel yükselmeyle birlikte mağarayı oluşturan su akımı son bulmuş ve mağara son haline gelmiştir. Suların sızmakta olduğu düdenlerde sarkıt ve dikitler oluşmuştur.
Yeraltı nehrinin mağarada taşıdığı su miktarı mevsimlere göre değişmektedir. Mağara içindeki su derinliği yağışlı mevsimde 50 cm'ye kadar yükselirken, yaz aylarında 25-30 cm'ye kadar düşer. mağara atmosferi Baca ile dış atmosfer ile temasından dolayı mağara içerisinde rahat bir hava akışı vardır. Girişteki kuru mağara atmosferi içerideki nemde hafif bir artışa sahiptir. Mağara Durumu Çal Mağarası, 2000 yılında Trabzon Özel İdaresi tarafından çeşitli düzenlemeler yapılarak turizme açılmıştır. 2003 yılında halka açılmıştır.
Mağarada uzun bir geçmişe sahip bir kale vardır ve içinden bir dere akar ki bu turistler arasında oldukça popülerdir. Dünyanın en uzun mağaralarından biri olan Çal Mağarası, içinden akan derelerle ziyaretçilerini karşılıyor. "Saklı Cennet" girişinin 200 metre gerisinde sol kolda 150 metre, sağ kolda 400 metre mesafe vardır.
Yürüdükçe mükemmel atmosferinin etkisine kapılacağınız Çal Mağarası farklı bir hava sirkülasyonuna sahiptir. Yöre halkı tarafından, astım ve sinüzit gibi benzeri hastalıklara iyi geldiği dillendirilmektedir.
Yağışlı mevsimde su derinliği 1,5 metreye kadar çıkar ve yaz aylarında 25 santimetreye kadar düşer. Kalesindeki çay bahçeleri ve yöresel yemekleri ile tanınan Çal Mağarası, koronavirüs pandemisi döneminde en sakin günlerinden bazılarını yaşadı. Kademeli normalleşme sürecinde yerli ve yabancı turistlerin gözde mekanlarından biri olmaya aday mağara, salgın önleme tedbirleri kapsamında kapılarını turistlere açtı.
Çal Mağarasına giriş ücrete tabidir. Salı - Çarşamba hariç, Sabat 09:00'da açılan Çal mağarası, Akşam 17:00 sularında kapanır. Sivil giriş ücreti 20 TL, Öğrenci giriş ücreti ise 7,5 TL'dir.
Trabzon merkezinden hususi araç ile başlandığı takdirde güzergahın Akçaabat, Düzköy ve Çal yolu olarak takip edilmesi gerekmektedir. Aracınız yoksa, Akçaabat'tan hareket kalkan dolmuşları kullanarak Çal Mağarasını ziyaret edebilirsiniz. Mağaraya ulaşım noktasında engelli bireyler içinde ücretsiz erişim hizmetleri vardır. Çal mağarasına gitmek için araç kiralamak isterseniz, Trabzon Oto Kiralama sitemizden, kendinize en uygun aracı seçebilir, Çal Mağarası ziyaretinizi daha da keyifli hale getirebilirsiniz.